Lappi álbmotmehciid galledeaddjimearit lassáneamen – ođđa vánddardanráhkadusain leat boahtán oaidnámušat
Lappi álbmotmehciid galledeaddjimearit lassánedje ođđajagi-suoidnemánus vihtta proseantta jagi 2022 seammá áigodaga ektui. Earenoamáš ealaskas doppe lei álgodálvvi áigge. Galledeaddjimeriid dáfus Suoma bivnnuheamos álbmotmeahcit leat ain Lappis. Buot Suoma álbmotmehciin eanemus galledeaddjit ledje ođđajagi-suoidnemánu áigge Bállás-Ylläsduoddara álbmotmeahcis (oktiibuot 404 900 galledeami), nubbin eanemus Urho Kekkonen álbmotmeahcis (279 000 galledeami).
Álbmotmehciid galledeaddjimearit leat lassánan dássidit jo jagiid áigge. Koronajagiid álbmotmehciid galledeaddjimeriin lei earenoamáš čohka bárru. Mannan jagiid áigge huksejuvvon ođđa vánddardanráhkadusat leat máŋggain álbmotmehciin badjánan ja iešalddes oaidnámuššan.
– Ovdamearkan modeardna vugiin huksejuvvon, jagi 2021 gárvvásmuvvan Rautulampi stohpooppalašvuođas lea boahtán báiki Urho Kekkonen álbmotmeahcis, maid máŋgasat háliidit oaidnit. Mannan jagi Pyhä-Luosto álbmotmeahccái rahppojuvvui Ukko-Luosto eanadatstohpu, mii lea geasuhan galledeaddjiid. Vánddardeaddjit leat juohkán govaid ja videoid báikki alde ovdamearkan somes, guovlluhoavda Pirjo Seurujärvi Meahciráđđehusa Luonddubálvalusain muitala ovdamearkkaid.
Álbmotmeahcit leat stuorra luonddusuodjalanguovllut, maid dehálaš doaibman lea dorvvastit luonddu máŋggahámatvuođa sihke addit olbmuide vejolašvuođa návddašit ja muossánit luonddus.
– Lea fiinna ášši, ahte galledeaddjimearit leat lassánan dássidit ja dramáhtalaš galledeaddjičohkat báhce koronaáiggi albmoneapmin. Lassánan galledeaddjimearit oaivvildit, ahte máđijaid galgá dahkat buorebun vai vánddardeaddjit bissot bálgáid alde iige divrras luondu gola. Dál dilli Lappis lea ortnegis, Seurujärvi joatká.
Luonddubálvalusat oaččui stáhtas sierra ruhtadeami fuones ortnegis lean vánddardanmáđijaid ordnemii jagi 2019. Sierra ruđaiguin dahkkon ordnemat leat dál gárvát dán jagi ektui. Ordnemat leat lasihan álbmotmehciid váikkuhusaid báikkálašekonomiijai guvttiin vugiin: fiinna luondu ja doppe gávdnon vánddardanvejolašvuođat ožžot mátkkálaččaid boahtit báikái ja oastit bálvalusaid, ordnen- ja huksenbarggut fas leat addán barggu báikkálaš fitnodatdoalliide.
– Ordnejuvvon máđijat eai seaillo agálaččat, muhto gáibidit mis jeavddalaš fuolahusa ja bajásdoallama, Seurujärvi muittuha.
Ođđa álbmotmeahci geasuheapmi oidnui Sallas: galledeaddjimearit leat lassánan álgojagi 2019 ektui 215 proseantta
Eandalii ođđa vánddardanráhkadusaid leat huksen ođđa Salla álbmotmeahccái, go stáhtas ožžojuvvon sierraruhtadeapmi lea dahkan máđidjaordnemiid vejolažžan. Salla álbmotmeahcci vuođđuduvvui jagi 2022 álggus.
– Ođđa álbmotmeahccái laktása ođđavuođageasuheapmi, mii oidno galledeaddjimeriin. Leat háliidan hukset ođđa álbmotmeahccái stobuidge ođđalágan vugiin. Jurdda lea, ahte luonddu beassá geahčadit maiddái stobu siste. Boahttevaš jagit čájehit, šaddetgo dátge oainnusin, gieddeoaivámuš Jarmo Asell Meahciráđđehusa Luonddubálvalusain dadjá.
Ođasmahtton ráhkadusain leat figgan váldit vuhtii vejolašvuođaid mielde earálágan galledeaddjijoavkkuid, vai lundui beasašii maiddái ovdamearkan rolláhtoriin ja mánáidvovnnaiguin.
Máđijaid huksenbarggut leat Salla álbmotmeahcis jođus vel dán jagi.
Álbmotmehciid galledanmearit Lappis ođđajagi-suoidnemánus 2023 veardidettiin ođđajagi-suoidnemánnui 2022
- Bállás-Ylläsduoddara álbmotmeahcci, galledeamit 404 900 (0 %)
- Urho Kekkonen álbmotmeahcci, galledeamit 279 200 (+ 8 %)
- Pyhä-Luosto álbmotmeahcci, galledeamit 134 800 (+ 5 %)
- Salla álbmotmeahcci (luontoon.fi, suomagillii), galledeamit 45 300 (+ 26 %)
- Leammi álbmotmeahcci, galledeamit 11 800 (+ 40 %)
Fákta: Álbmotmehciid galledeaddjimearit leat álo stuorát go álbmotmehciin galledan olbmuid lohku
- Meahciráđđehus mihtida álbmotmehciid galledanmeriid rehkenastiiguin, mat leat stellejuvvon álbmotmehciin guovddáš johttinmáđijaide.
- Ovdamearkan ovtta luopmomátkki áigge okta olmmoš sáhttá fitnat álbmotmeahci guovllus máŋgga háve. Ovttaskas galledeaddjiid mearri leage álo unnit go álbmotmeahci galledeaddjimearri.
- Meahciráđđehusa galledeaddjimearrestatistihkain leat váldon vuhtii maiddái olbmot, geat eai lihkat álbmotmehciid virggálaš máđijain, ovdamearkan báikkálaš murjejeaddjit.